Balans en toelichting

GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING EN RESULTAATBEPALING                        

Inleiding                        

De jaarrekening is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) daarvoor geeft.                        

Grondslagen voor de waardering                        

De waardering van de activa en de passiva en de bepaling van het resultaat vindt plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders is vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarden.                        

De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.                        

Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als baten genomen op het moment waarop het dividend betaalbaar wordt gesteld.                        

Met betrekking tot de verwerking van de algemene uitkering heeft de commissie BBV een stellige uitspraak gedaan. Deze uitspraak houdt in dat in de jaarrekening de algemene uitkering wordt opgenomen conform de in het jaar laatst gepubliceerde accresmededeling, die doorgaans is opgenomen in de septembercirculaire van het boekjaar.                        

Personeelslasten worden in principe toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben.Als gevolg van het formele verbod op het opnemen van voorzieningen c.q. schulden uit hoofde van jaarlijks terugkerende arbeidskostengerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume, worden sommige personele lasten echter toegerekend aan de periode waarin uitbetaling plaatsvindt; daarbij moet worden gedacht aan componenten zoals ziektekostenpremie ten behoeve van gepensioneerden en overlopende vakantiegeld- en verlofaanspraken.                        

Immateriële vaste activa                        

Conform de notitie grondexploitatie 2019 van de commissie BBV kunnen voorbereidingskosten die worden gemaakt in de periode vóórdat de grondexploitatie wordt vastgesteld door de gemeenteraad, nog niet op onderhanden werk worden geactiveerd wanneer de betreffende BIE nog niet operationeel is. Deze kosten kunnen op basis van artikel 34 van het BBV worden geactiveerd als immateriële vaste activa onder de volgende voorwaarden:                        

1. De kosten moeten passen binnen de kostensoortenlijst van het Bro; en   
2. De kosten mogen maximaal 5 jaar geactiveerd blijven staan onder de immateriële vaste activa. Na maximaal 5 jaar moeten de kosten hebben geleid tot een actieve grondexploitatie dan wel worden afgeboekt ten laste van het jaarresultaat;                     
3. Plannen tot ontwikkeling van grond waarvoor de voorbereidingskosten worden gemaakt moeten bestuurlijke instemming hebben, blijkend uit een raadsbesluit of - indien gedelegeerd - een collegebesluit.                        

Materiële vaste activa                        

Investeringen met economisch nut                        
Deze materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Specifieke investeringsbijdragen van derden worden op de desbetreffende investering in mindering gebracht. Op grondbezit met economisch nut (buiten de openbare ruimte) wordt niet afgeschreven.

Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut                        
Investeringen met een maatschappelijk nut worden, evenals investeringen met een economisch nut, geactiveerd en over de verwachte toekomstige gebruiksduur afgeschreven.                        

Financiële vaste activa                        

Kapitaalverstrekkingen aan gemeenschappelijke regelingen en overige verbonden partijen, leningen u/g en overige uitzettingen zijn tegen nominale waarde opgenomen. Zo nodig is een voorziening voor verwachte oninbaarheid in   
mindering gebracht.                        

Participaties in het aandelenkapitaal van BV's of NV's zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs van de aandelen of lagere marktwaarde. Bijdrage in activa van derden zijn opgenomen tegen het bedrag van de verstrekte bijdrage verminderd met de afschrijvingen.                     

Van een deelneming is krachtens artikel 1 lid d BBV sprake als de gemeente participeert in het aandelenkapitaal van een NV of BV.                        

Afschrijvingen                        

De afschrijving geschiedt onafhankelijk van het resultaat van het boekjaar volgens de lineaire afschrijvingsmethode.
De afschrijving vangt aan in het jaar volgend op het jaar waarin het kapitaalgoed gereed komt of wordt aangeschaft.
De afschrijvingsduur is afgestemd op de economische levensduur.
De afschrijvingstermijnen zijn conform de Financiële Verordening 2022 welke op 31 januari 2022 is vastgesteld.

Afschrijvingen vinden plaats volgens de afschrijvingstermijnen in onderstaande tabel.                        

Soort activa   Afschrijvingstermijn                      

Aan de investeringen wordt geen rente toegerekend.                        

Voorraden                        

De als onderhanden werken opgenomen bouwgronden zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs dan wel de lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouw- en woonrijpmaken) alsmede een redelijk te achten aandeel in de rentekosten en de administratie- en beheerskosten.                         

Winsten uit de grondexploitatie worden slechts genomen indien aan onderstaande voorwaarden is voldaan:                        
1. Het resultaat op de grondexploitatie kan betrouwbaar worden ingeschat.
2. De grond (of het deelperceel) moet zijn verkocht.
3. De kosten zijn gerealiseerd (winst wordt naar rato van de realisatie gerealiseerd).

Gerede producten worden gewaardeerd tegen de kostprijs of tegen de marktwaarde indien de marktwaarde lager is dan de kostprijs. Dat laatste doet zich vooral voor indien voorraden incourant worden.                        

Vlottende activa                        

Vorderingen worden opgenomen tegen de nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid.
De voorziening debiteuren wordt deels dynamisch (publiekrechtelijke debiteuren) en deels statisch (private debiteuren) bepaald.
De voorziening voor debiteuren - soza wordt statisch bepaald op basis van de geschatte inningskansen.                        

Voorzieningen                        

Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare   verlies, met uitzondering van de voorziening uitkeringsverplichtingen voormalig personeel.                        

De voorziening uitkeringsverplichtingen voormalig personeel betreft de pensioenverplichting ten behoeve van de   wethouders. Deze voorziening is tegen de contante waarde van de (reeds opgebouwde) toekomstige uitkeringsverplichtingen gewaardeerd. Hierbij zijn de sterftetabellen GBM/GBV16-21 met leeftijdsterugtellingen gehanteerd met een rekenrente van 3,160 %.                        

De onderhoudsegalisatievoorzieningen zijn gebaseerd op een meerjarenraming van het uit te voeren groot onderhoud aan (een deel van) de gemeentelijke kapitaalgoederen, waarin rekening is gehouden met de kwaliteitseisen die in de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen uiteen zijn gezet.                        

Vaste schulden                        

Vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde, verminderd met gedane aflossingen.
De vaste schulden hebben een rentetypische looptijd van één jaar of langer.

Vlottende passiva                        

Vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde.                        

Resultaatbepaling                        

Het resultaat is bepaald door het verschil tussen de opbrengsten en alle hiermee verbonden aan hetverslag toe te rekenen kosten.

Het gerealiseerde resultaat wordt afzonderlijk in de balans opgenomen. De bestemming van het resultaat vindt plaats nadat de jaarrekening is vastgesteld.                        

Borg- en garantstellingen                        

Voor zover leningen door de gemeente gewaarborgd zijn, is onder de 'Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen' het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per einde boekjaar opgenomen.                        

Toelichting op de balans per 31 december 2023
(bedragen  x € 1.000)

Activa

Vaste activa

Immateriële vaste activa

Immateriële vaste activa - Investeringen
In de vergadering van 12 december 2022 heeft de raad ingestemd met het opstarten van de planontwikkeling van gebied Spoorweglaan-Ringweg-Vogelkers.
Conform BBV worden de voorbereidingskosten (maximaal 5 jaar) geactiveerd onder de immateriele vaste activa.
In het jaar 2023 zijn € 53.000 aan voorbereidingskosten geactiveerd.

Materiële vaste activa

De investeringen met een economisch nut kunnen als volgt worden onderverdeeld:

De investeringen met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven kunnen als volgt worden onderverdeeld:

De bijdragen van derden betreft de rioolheffing.

De investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut kunnen als volgt worden onderverdeeld:

Het restant van de investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut bestaat uit investeringen in diverse wegen en fietspaden, groenvoorziening en openbare verlichting.

Financiële vaste activa

De deelnemingen betreffen aandelen in Brainport BV en aandelen NV BNG.

In oktober 2022 zijn er een 3-tal deposito's uitgezet in 's Rijks schatkist voor in totaal € 20.000.000.
Het betreft een deposito van € 10.000.000 met een looptijd van 18 maanden tegen een rente van 1,87%, een tweede deposito van € 5.000.000 met een looptijd van 2 jaar tegen een rente van 1,89 % en tenslotte een derde deposito van € 5.000.000 met een looptijd van 3 jaar tegen een rente van 2,05%.
Per balansdatum vindt herrubricering plaats voor € 15.000.000 naar uitzettingen in 's Rijks schatkist met een rentetypische looptijd < dan 1 jaar.
De totale rente-opbrengst voor 2023 bedraagt € 384.000.

Vlottende Activa

Voorraden

Bouwgrond in exploitatie (BIE)

Onderstaande tabel is een prospectie van de nog te maken kosten en opbrengsten van de bovenstaande BIE's:

Geactualiseerde grondexploitatie - gehanteerde parameters:

De waardering van de bouwgronden in exploitatie (BIE) per 31 december 2023 is gebaseerd op de geactualiseerde grondexploitaties per 1 januari 2024 en de uitkomsten van de door de gemeente uitgevoerde risicoanalyses. Dit betreft de beste inschatting op dit moment die omgeven is door de nodige risico's, aannames en veronderstellingen die periodiek (jaarlijks) worden herzien. Deze periodieke herziening kan - mede gezien de afhankelijkheid van de marktomstandigheden - leiden tot een aangepaste waardering van de gronden in exploitatie en de hiermee samenhangende voorziening voor verlieslatende grondexploitaties.                         

Molenstraat
In 2023 zijn voornamelijk plankosten gemaakt. Er zou sprake zijn van een nieuw bestemmingsplan dat in de maak is, maar dit is nog niet tot besluitvorming gekomen. Tot die tijd is het uitgangspunt de uitgifte van twee kavels in 2024 en is de verwachte einddatum 31-12-2025. Aan het woonrijp maken van de openbare ruimte rond deze kavels zijn nog enkele kosten verbonden, maar het merendeel van de kosten is reeds gemaakt. De restant kosten zijn geïndexeerd en de te realiseren opbrengsten zijn licht gestegen. De planperiode is met twee jaar verlengd, met rentekosten tot gevolg. Dit, in combinatie met de gemaakte plankosten , leidt tot een nadeliger saldo op de grondexploitatie: € 508.430 netto contante waarde per 1-1-2024. Hiervoor is conform de BBV een voorziening gevormd.
Dijkstraten   
In 2023 zijn voornamelijk kosten gemaakt ten behoeve van het woonrijpmaken en planontwikkelingskosten. In fase 3 en fase 1 zijn nog appartementencomplexen te realiseren. De ontwikkeling hiervan is nog niet gestart. In fase 3 resten nog 2 uitgeefbare kavels voor eengezinswoningen. Het gewijzigde bestemmingsplan om deze uitgifte mogelijk te maken is in maart 2023 door de raad vastgesteld. In totaal zijn er circa 646 woningen gepland, waarvan er inmiddels 604 zijn verkocht en gerealiseerd. Er moeten dus nog circa 42 woningen gebouwd worden. Het plan heeft een looptijd tot en met 2026. In de geactualiseerde grondexploitatie wordt een nadelig saldo geraamd van € 7.674.809 (NCW per 1-1-2024) dit is een verbetering ten opzichte van de voorgaande grex van circa   € 495.000. Voor het nadelig saldo is conform de BBV een voorziening gevormd.    

Steegsche Velden Oost fase A
Plan Steegsche Velden Oost fase A bevindt zich in de afrondende fase. Het plan is geheel bouwrijp gemaakt (behalve nog wat afrondende werkzaamheden). Volgens de geactualiseerde planning worden in 2024 de laatste 13 kavels uitgegeven. Vervolgens wordt het woonrijpmaken in 2025 afgerond. In de geactualiseerde grondexploitatie wordt een nadelig saldo geraamd van € 2.726.921 (NCW per 1-1-2024). Conform BBV is hiervoor een voorziening getroffen.   

Centrumplan
De realisatie van het centrumplan ligt stil in afwachting van de definiteve besluitvorming over de toekomstvisie van het Dorpsplein. Tot het moment dat hierover definitieve besluitvorming plaatsvindt (2024), gaat de huidige grex uit van de eerder door de raad vastgestelde kaders voor de ontwikkeling van het centrum. In 2023 zijn beperkt plankosten gemaakt. De uitgifte van gronden in ontwikkelvlek 2 is in 2026 gefaseerd. Na realisatie van de opstalontwikkeling kan het resterende gebied woonrijp worden gemaakt (2028/2029). In de geactualiseerde grondexploitatie wordt een nadelig saldo geraamd van € 4.433.674 (NCW per 1-1-2024). Conform BBV is hiervoor een voorziening getroffen.      

Aarlesche Erven
De grondexploitatie voor plan Aarlesche Erven is door de raad op 17-6-2019 vastgesteld (gelijktijdig met het bestemmingsplan). Met ingang van 2019 kwalificeert het plan daarom als BIE. In het plan is het volgende programma opgenomen: 880 woningen, een school en een collectieve pluk/fruittuin. Het plan heeft een looptijd tot en met 2032. In 2023 zijn de fasen 5 en 6 verkaveld en grotendeels bouwrijp gemaakt. In 2023 zijn 93 kavels voor woningbouw verkocht en zijn de gronden voor de realisatie van de school uitgegeven. In de geactualiseerde grondexploitatie wordt een nadelig saldo geraamd van € 9.288.043 (NCW per 1-1-2024). Conform BBV is hiervoor een voorziening getroffen.

"Steegsche Velden Noord
In 2023 zijn nog enkele werkzaamheden voor het bouwrijpmaken uitgevoerd. Daarnaast is er een nieuw bestemmingplan ter inzage gebracht met daarin een minimaal aangepast programma dat beter aansluit op marktwensen en op de fysieke inrichting van het terrein. Per abuis zijn de bouwrijpwerkzaamheden net iets anders uitgevoerd dan in het oude bestemmingsplan was opgenomen. Het bestemmingsplan dient nog officieel vast te worden gesteld in 2024, maar vooruitlopend zijn de aanpassingen wel reeds verwerkt in de grondexploitatie, omdat het slechts om technische aanpassingen gaat zonder dat het grote gevolgen heeft op het programma. Dit heeft ertoe geleidt dat ramingen opnieuw zijn bekeken verder concreet zijn geworden en dat leidt tot een verbetering van de grondexploitatie. Op NCW verbetert de grondexploitatie van € 220.403 nadelig per 1-1-2023 naar € 693.922 voordelig per 1-1-2024. Omdat er een positief saldo is ontstaan kan de getroffen voorziening komen te vervallen."

Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar

Vorderingen op openbare lichamen
Dit betreft met name de afwikkeling van het BTW compensatiefonds 2023 voor € 5.650.627.

Rekening-courant verhoudingen met het Rijk
De Wet Schatkistbankieren verplicht openbare lichamen om hun overtollige middelen aan te houden in ’s Rijks schatkist (met uitzondering van een drempelbedrag).
Het drempelbedrag voor gemeente Best bedraagt in 2023 € 1.886.000 (gemiddeld per kwartaal). Indien er op dagbasis meer op de bankrekeningen staat dan € 1.886.000, dan wordt het meerdere afgeroomd t.g.v. de schatkist.

De gemeente Best heeft gemiddeld per kwartaal de volgende bedragen op dagbasis buiten ‘s Rijks schatkist gehouden:

Rekening-courant verhoudingen met niet-financiële instellingen
Deze post bevat de rekening-courantverhoudingen met het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (Svn) in het kader van starters- en duurzaamheidsleningen, en de kwaliteitsimpuls
bestaande particuliere woningvoorraad.

Uitzettingen in 's Rijks schatkist met een looptijd < 1 jaar
Per balansdatum vindt herrubricering plaats voor  € 15.000.000 vanuit de financiële vast activa.

Overlopende activa

Passiva
Vaste Passiva
Eigen vermogen

In de vergadering van 11-12-2023 heeft de raad besloten tot vaststelling van de Nota Reserves en Voorzieningen 2023.
Met dit besluit worden de reserve buitensportaccommodatie, de reserve wegbeheer, de reserve speelelementen en de reserve groen opgeheven.
De saldi van deze reserves zijn overgeheveld naar de vrije algemene reserve.
Tevens is met dit besluit de nieuwe reserve landschapsinvesteringsregeling vasgesteld.

In onderstaand overzicht wordt per reserve het doel van de reserve beschreven.

Voorzieningen

Vaste schulden met een rentetypische looptijd langer dan één jaar

De onderhandse leningen bestaan uit twee aangegane geldleningen van ieder € 10.000.000
Eén geldlening van € 10.000.000 heeft een looptijd van 30 jaar tegen een rentepercentage van 1,01%.
De andere geldlening van € 10.000.000 heeft een looptijd van 40 jaar tegen een rentepercentage van 0,97%.
De totale rentelast voor het jaar 2023 met betrekking tot de vaste schulden met een looptijd langer dan één jaar bedraagt € 192.208

Vlottende passiva

Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar

De in 2022 opgenomen kasgeldlening van € 7.500.000 is in 2023 afgelost.
De overige netto vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar zijn hieronder gespecificeerd.

Overlopende passiva

Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen
Waarborgen en garanties

Hieronder zijn de borgstellings- / gemeentegarantieverplichtingen opgenomen per 31 december 2023. Voor zover zich mutaties hebben voorgedaan buiten de reguliere aflossingen worden deze toegelicht.

Het saldo van de niet uit de balans blijkende waarborgen en gemeentegaranties kan als volgt worden gespecificeerd:

A. Rechtstreekse borgstellingen door de gemeente Best*

B. Achtervangborgstellingen Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW)