Inleiding
Deze paragraaf geeft informatie over de mate waarin de gemeente in staat is financiële tegenvallers op te vangen. In het ‘Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten’ is aangegeven dat het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de weerstandscapaciteit en alle niet-kwantificeerbare risico's.
- De (beschikbare) weerstandscapaciteit bestaat uit de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken of om niet voorziene daling van inkomsten te compenseren.
- Niet gekwantificeerde risico's zijn gebeurtenissen waaraan geen bestuurskeuze ten grondslag ligt en waarvoor geen voorzieningen of bestemmingsreserves zijn gevormd. Deze kunnen van materiële betekenis zijn in relatie tot het balanstotaal of de financiële positie.
In deze paragraaf zijn opgenomen:
- de vermogenspositie
- de kengetallen van de financiële positie
- de beschikbare weerstandscapaciteit
- de risicoanalyse
- de ratio weerstandsvermogen
Het is de verantwoordelijkheid van de gemeenteraad dat de begroting in continuïteit sluitend is. Een precies sluitende begroting zonder weerstandsvermogen betekent echter dat er geen ruimte is voor tegenvallers. Hierdoor kan de uitvoering van de programma’s in gevaar komen. Een financiële buffer is daarom noodzakelijk. Hoe groot die buffer moet zijn hangt af van het risicoprofiel van de gemeente. Factoren die hierbij een rol spelen (onder andere): sociale structuur, groeipotenties en interne bedrijfsvoering.
Vermogenspositie
Om een inzicht te geven in de vermogenspositie van de gemeente zijn hieronder de balans per 31 december 2022 en 2023 weergegeven.
(Bedragen x € 1.000)
ACTIVA | Rekening | Begroting | Rekening |
|---|---|---|---|
2022 | 2023 | 2023 | |
31-12-2022 | 31-12-2023 | 31-12-2023 | |
Vaste activa | |||
Immateriële vaste activa | 50 | 0 | 103 |
Materiële vaste activa | 55.909 | 73.758 | 59.637 |
Financiële vaste activa | |||
- Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen | 77 | 77 | 77 |
- Leningen aan woningbouwcorporaties | 0 | 0 | 0 |
- Overige langlopende geldleningen | 3.349 | 10.549 | 3.903 |
- Uitzettingen met een looptijd > 1 jr | 20.000 | 0 | 5000 |
Totaal vaste activa | 79.385 | 84.384 | 68.720 |
Vlottende activa | |||
- Onderhanden werk (BIE) | 15.271 | 10.788 | 16.041 |
- Voorraad | 3 | 0 | 4 |
- Uitzettingen looptijd < 1 jaar | 37.033 | 13.541 | 46.211 |
- Liquide middelen | 433 | 400 | 435 |
- Overlopende activa | 2.411 | 100 | 3.028 |
Totaal vlottende activa | 55.151 | 24.829 | 65.719 |
Totaal activa | 134.536 | 109.213 | 134.439 |
PASSIVA | Rekening | Begroting | Rekening |
2022 | 2023 | 2023 | |
31-12-2022 | 31-12-2023 | 31-12-2023 | |
Vaste passiva | |||
Eigen vermogen | |||
- Algemene reserves | 8.753 | 14.429 | 32.131 |
- Bestemmingsreserves | 59.265 | 56.734 | 46.284 |
- Resultaat | 12.281 | 8.646 | |
Totaal eigen vermogen | 80.299 | 71.163 | 87.061 |
Voorzieningen | 14.397 | 12.217 | 14.846 |
Vaste schulden (looptijd > 1 jaar) | 19.417 | 18.833 | 18.833 |
Totaal vreemd vermogen lang | 33.814 | 31.050 | 33.679 |
Vlottende passiva | |||
- Netto vlottende schulden (looptijd < 1 jr) | 16.224 | 3.000 | 8.729 |
- Overlopende passiva | 4.199 | 4.000 | 4.970 |
Totaal vlottende passiva | 20.423 | 7.000 | 13.699 |
Totaal passiva | 134.536 | 109.213 | 134.439 |
Kengetallen financiële positie (cijfers per 31-12)
Rekening 2022 | Begroting 2023 | Rekening 2023 | |
Netto schuldquote | -20,8% | 12,7% | -21,2% |
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | -24,3% | 1,3% | -24,9% |
Solvabiliteitsratio | 59,7% | 65,2% | 64,8% |
Structurele exploitatieruimte | 6,9% | 3,7% | 0,1% |
Grondexploitatie | 15,9% | 11,6% | 15,3% |
Belastingcapaciteit | 96,3% | 98,3% | 93,9% |
Toelichting gehanteerde kengetallen
- Netto schuldquote (%):
biedt inzicht in het niveau van de schulden ten opzichte van de eigen middelen. Hoe lager het percentage is, hoe gunstiger de financiële positie. Het percentage van -21,2% betekent dat er meer uitzettingen zijn dan schulden.
- Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen (%):
wordt berekend overeenkomstig de netto schuldquote, vermeerderd met leningen aan openbare lichamen, woningbouwcorporaties, deelnemingen en overige verbonden partijen. Dit kengetal houdt ook rekening met de risico's die gelopen worden bij voornoemde partijen. Hoe lager het percentage is, hoe gunstiger de financiële positie. Het percentage van -24,9% betekent dat er, inclusief correctie voor de verstrekte leningen per saldo geen schuld is (er zijn meer uitzettingen).
- Solvabiliteitsratio (%):
geeft inzicht in hoeverre we in staat zijn om aan de financiële verplichtingen op lange termijn te voldoen. Berekend is het eigen vermogen gedeeld door het totale vermogen. Hoe hoger het percentage, hoe beter we in staat zijn om aan onze toekomstige financiële verplichtingen te voldoen. Anders gesteld: hoe hoger ons eigen vermogen is ten opzichte van het totale vermogen, hoe beter we in staat zijn om onze verplichtingen op de lange termijn na te komen. Met een solvabiliteitsratio van 64,8% zijn wij in de toekomst in staat om aan onze financiële verplichtingen te voldoen.
- Structurele exploitatieruimte (%):
dit kengetal berekent de structurele baten minus lasten, gecorrigeerd met structurele mutaties in reserves gedeeld door de totale baten gecorrigeerd met structurele mutaties in reserves uitgedrukt in een percentage. Hoe hoger het percentage hoe meer ruimte er is voor structurele uitgaven. In financieel opzicht moet ernaar worden gestreefd om structurele lasten zoveel mogelijk af te dekken door structurele baten. Het percentage is > 0%. Dit betekent dat sprake is van een gezonde balans tussen de structurele uitgaven en de structurele baten.
- Grondexploitatie (%):
geeft de verhouding weer tussen de waarde van gronden ten opzichte van de totale baten exclusief mutaties in de reserves. Investeringen in grondexploitaties worden verwerkt in de waarde van de gronden en verhogen onze risico's (en verhogen de waarde van het kengetal). Gerealiseerde verkoopopbrengsten verlagen de waarde van de gronden (en verlagen de waarde van het kengetal). Best heeft op dit moment relatief niet veel bouwgronden in exploitatie.
- Belastingcapaciteit (%):
vergelijkt de lokale lastendruk van een meerpersoonshuishouden in Best met gemiddelde WOZ-waarde voor OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing met de gemiddelde landelijke lastendruk voor een meerpersoons huishouden met gemiddelde WOZ-waarde voor ozb, rioolheffing en afvalstoffenheffing. Een percentage van 93,9% betekent dat de lokale lastendruk lager ligt dan de landelijk gemiddelde lastendruk.
De berekende kengetallen zijn op basis van normen van het Rijk in te delen in 3 categorieën:
- categorie A: minst risicovol
- categorie B: gemiddeld risicovol
- categorie C: meest risicovol
·
Beschikbare weerstandscapaciteit
De beschikbare weerstandscapaciteit van de gemeente is als volgt opgebouwd:
- onbenutte belastingcapaciteit onroerende-zaakbelastingen (OZB)
- budget voor het doen van onvoorziene uitgaven
- vrije algemene reserve
- stille reserves: het verschil tussen de actuele liquidatiewaarde en de boekwaarde van activa (gemeentelijke eigendommen).
In de onderstaande tabel is de beschikbare weerstandscapaciteit weergegeven:
Categorie A | Categorie B | Categorie C | Kengetal rekening 2023 | Kwalificatie Best | |
Netto schuldquote | < 90% | tussen 90% en 130% | > 130% | -21,1% | A |
Netto schuldquote gecorrigeerd | < 90% | tussen 90% en 130% | > 130% | -24,9% | A |
Solvabiliteitsratio | > 50% | tussen 20% en 50% | < 20% | 64,8% | A |
Structurele exploitatieruimte | > 0% | 0% | < 0% | 0,1% | A |
Grondexploitatie | < 20% | tussen 20% en 35% | > 35% | 15,3% | A |
Belastingcapaciteit | < 95% | tussen 95% en 105% | > 105% | 93,9% | A |
Beschikbare weerstandscapaciteit
De beschikbare weerstandscapaciteit van de gemeente is als volgt opgebouwd:
- onbenutte belastingcapaciteit onroerende-zaakbelastingen (OZB)
- budget voor het doen van onvoorziene uitgaven
- vrije algemene reserve
- stille reserves: het verschil tussen de actuele liquidatiewaarde en de boekwaarde van activa (gemeentelijke eigendommen).
In de onderstaande tabel is de beschikbare weerstandscapaciteit weergegeven:
Weerstandscapaciteit | Bedrag x € 1.000 |
|---|---|
Jaarlijkse exploitatie : | |
Onbenutte belastingcapaciteit OZB | 4.869 |
Stelpost voor onvoorziene uitgaven | 52 |
Totaal weerstandscapaciteit in de jaarlijkse exploitatie | 4.921 |
Vermogenssfeer per 1 januari 2024: | |
Vrije algemene reserve | 32.131 |
Stille reserves | 1.253 |
Totaal weerstandscapaciteit in de vermogenssfeer | 33.384 |
Voor het afdekken van risico's gebruiken wij alleen de weerstandscapaciteit in de vermogenssfeer.
Schades 2023
In de primaire begroting 2023 stonden de plannen voor 2023, inclusies benodigde financiële middelen. Echter, we kunnen financiële tegenvallers krijgen die vooraf niet begroot waren. In de verschillenanalyse is beschreven of er extra lasten of tegenvallende opbrengsten zijn geweest op de verschillende onderdelen.
Grondexploitaties
We hebben voor de grondexploitaties € 7.515.500 nodig als buffer om risico’s op te vangen. We hebben hier nu € 17.459.113 voor gereserveerd in de risicoreserve grondexploitaties. De risico's in de grondexploitaties zijn met € 4.319.671 afgenomen en de geraamde verliesvoorzieningen zijn afgenomen met € 5.179.942 voornamelijk als gevolg van geactualiseerde raming voor plankosten, bouw- en woonrijp maken. Daarnaast zijn de ingerekende parameters van kosten- en opbrengstenstijging verbeterd. Omdat we meer gereserveerd hebben dan we denken nodig te hebben, storten we € 9.943.612 terug in de vrije algemene reserve.
Frauderisicoanalyse
We hebben beheersmaatregelen genomen om de kans op fraude te reduceren. Volgens planning zouden we in 2023 drie beheersmaatregelen zoals benoemd in de frauderisicoanalyse oppakken. Een van deze beheersmaatregelen is intussen geïmplementeerd, de resterende acties hebben een langere doorlooptijd en zullen naar verwachting de komende jaren afgerond worden.